28/09/2022
Geen land voor alleenstaanden
Ive Marx
dinsdag 27 september 2022 om 3.25 uur
Het is alsof de overheid zegt: wat is dat met u, bent u nu nog altijd alleen? Jimmy Kets
Dit land houdt niet van alleenstaanden. Het wordt zelden met zo veel woorden gezegd, maar een nuchtere analyse van het beleid maakt die conclusie onvermijdelijk.
Neem nu de nieuwe tegemoetkoming van de federale regering voor een basispakket energie. Dat de inkomensgrens (waarboven je niet meer ten volle van de tegemoetkoming kunt genieten) voor koppels dubbel zo hoog ligt als voor alleenstaanden, is onbegrijpelijk. Het is alsof de overheid wil zeggen: wat is dat met u, bent u nu nog altijd alleen?
Die grens dubbel zo hoog leggen voor koppels, op 125.000 euro dan nog wel, is grotesk onrechtvaardig. Alle logica is zoek, het lijkt bijna een soort apartheidsbeleid tegenover alleenstaanden.
Hoe kan het dat alleenstaanden nog geen tegenhanger voor de Gezinsbond hebben opgericht?
Het is de wereld op zijn kop. Een huis of een flat verwarmen kost natuurlijk niet veel meer als je er met twee woont, dan als je er alleen woont. Als we de studies mogen geloven, liggen die kosten misschien 20 procent hoger. Een overheid die dan een regeling uitvaardigt die meer dan 100 procent genereuzer is voor koppels, maakt dus een statement.
Als het op energie aankomt, zijn de ‘schaalvoordelen van gezamenlijke consumptie’, zoals economen dat noemen, heel groot. Maar die zijn er voor veel zaken. Een woning kun je delen – niet onbelangrijk in tijden dat wonen verschrikkelijk duur is. Ook een auto kun je delen. Zelfs in winkels zijn verpakkingen vaak op maat van stellen of gezinnen. En ga zo maar door.
Onderzoek leert dat een koppel maar 50 procent meer inkomen nodig heeft dan een alleenstaande om eenzelfde levensstandaard te bereiken. Voor eenzelfde levensstandaard als een alleenstaande met een inkomen van 2.000 euro, heeft een koppel dus 3.000 euro nodig, en niet het dubbele, 4.000 euro.
• Fiscale hervorming belandt in krabbenmand
Het beleid in ons land negeert die economische realiteit niet alleen, het zet die helemaal op haar kop. In plaats van te erkennen dat alleenstaanden eigenlijk wat meer nodig hebben om rond te komen, gaat de overheid ervan uit dat ze best wat zwaarder belast mogen worden.
Volgens de Oeso is België met ruime voorsprong wereldkampioen alleenstaanden belasten. Of je in Vlaanderen, Brussel of Wallonië woont, maakt niet zo veel uit. We weten dat al langer, maar het blijft schokkend.
Koppels worden in ons land ook behoorlijk zwaar belast, maar de fiscus is vaak wel zo vriendelijk wat inkomen van de meest verdienende partner naar de niet of minder verdienende partner over te hevelen. Dat zogeheten huwelijksquotiënt kan een mooi fiscaal voordeel opleveren. Als je naar de grafieken van de Oeso kijkt, dan is de situatie voor koppels daardoor al flink wat beter. Als er kinderen zijn, dan wordt de scheeftrekking nog veel groter. Gezinnen met kinderen krijgen kindergeld en er is een fors fiscaal voordeel dat ook nog eens toeneemt met het aantal kinderen.
Er zijn nog voorbeelden te geven. Forfaitaire belastingen, zoals de provinciebelasting (waar die ook goed voor mag zijn), zijn ook een negatie van de economische realiteit dat twee inkomens meer draagkracht geven dan één. Tegelijkertijd zijn veel zaken waar de overheid subsidies of fiscale voordelen voor geeft, de facto ontoegankelijk voor alleenstaanden met een bescheiden inkomen. Denk maar aan zonnepanelen of warmtepompen.
Het zal dus niemand verbazen dat alleenstaanden het veel vaker moeilijk hebben om rond te komen. Volgens de laatste cijfers van Statbel zegt meer dan een vijfde van de alleenstaanden het moeilijk tot zeer moeilijk te hebben om rond te komen. Bij koppels zonder kinderen is dat niet eens één op de tien. Een kwart van de koppels zegt zelfs makkelijk tot zeer makkelijk rond te komen.
Dat is niet alleen perceptie. Armoede en financiële kwetsbaarheid liggen hoger bij alleenstaanden en zeker bij alleenstaande ouders. Een recente studie van ons laat zien dat het anders kan, als er maar voldoende politieke wil is. Dan pak je dat dus wel even anders aan dan door een jobbonus uit te breiden. Voor koppels kan die weer een dubbel voordeel opleveren, terwijl tweeverdieners dat nu net het minst nodig hebben.
Het meest verbazingwekkende is nog dat alleenstaanden dat allemaal blijven slikken. Hoe kan het dat ze nog geen tegenhanger voor de Gezinsbond hebben opgericht? Hoe kan het dat politieke partijen niet inzien dat ze electoraal kunnen scoren door 45 procent van de huishoudens een meer faire deal te geven? De strijdkreet van mijn 19e-eeuwse naamgenoot schiet me nu te binnen. Alleenstaanden aller strekkingen, verenigt u!
(Wie weet komen er nog leuke koppels van.)
Dit land houdt niet van alleenstaanden. Het wordt zelden met zo veel woorden gezegd, maar een nuchtere analyse van het beleid maakt die conclusie onvermijdelijk.
